به نقل از «مهر»

چارق؛ رنگین کمان رنگ و هنر/وقتی نخ و سوزن زیبایی خلق می کنند

تاریخ انتشار: ۱۰ فروردین ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۲۷۵۳۷۶۹

چاروق دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی است که دستهای ظریف هنرمندان زنجانی در تولیدات آن مهارت ویژه‌ای دارند و اوج زیبایی را در ترکیب رنگها می تواند در این هنر ارزشمند دید.

خبرگزاری مهر-گروه استانها: چارق یا پاپوش تزئینی از صنایع دستی زیبا و چشم نواز در شهر زنجان است که هرچند این روزها گرایش زیادی برای خرید و استفاده از آن در تزئینات و دادن هدیه صورت می گیرد ولی همچنان ناشناخته مانده است و استقبال چندانی از این هنر و گسترش آن صورت نمی گیرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چاروق دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی است که دستهای ظریف هنرمندان زنجانی در تولید آن مهارت ویژه ای دارند. اصولا صنعت کفاشی از قرن یازدهم هجری درشهر رونق فراوانی داشته است.

چاروق نوعی پای پوش سنتی است که با استفاده از چرم گاوی، نخهای ابریشمی رنگی و نخ گلابتون در انواع مختلف توری، پرده بند و تمام چرم (پشت باز و پشت بسته) تولید می شود.

امروزه چاروق، کاربرد مصرفی خود را تا حدودی از دست داده و حالتی تزیینی به خود گرفته به گونه ای که زنان و دختران شهری از آن به عنوان کفش روفرشی استفاده می کنند. نخ ابریشمی رنگی، نخ گلابتون، مخمل، پاشنه های چوبی، نوار زیگزاگ، چرم گاو و... از جمله موادی است که در چاروق دوزی مورد استفاده قرار می گیرد و گزن، سوزن، درفش، قلاب، چکش و مشته از ابزارهای چاروق دوزی است که مشابه ابزار کفاشی است.

شهر زنجان یکی از مراکز چاروق دوزی ایران است و چاروق های تولیدی آن از تنوع خاصی برخوردارند. گفته می شود استاد حاج اصغر خطیبی بیش از ۵۰سال است که شیوه دوخت چاروق های تزیینی را در شهر زنجان و بین چاروق دوزان رواج داشت.

نخ ابریشمی رنگی، نخ گلابتون، مخمل، پاشنه‌های چوبی، نوار زیگزاگ، چرم گاو و... از جمله موادی است که در چاروق دوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و گزن، سوزن، درفش، قلاب، چکش و مشته از ابزارهای چاروق دوزی است که مشابه ابزار کفاشی است و چاروق، از صنایع دستی معروف زنجان است.

قبل از ورود کفش‌های پلاستیکی به زنجان، سه نوع کفش با عملکرد جداگانه در این شهر رایج بوده است. کفش‌هایی از نوع چاروق و گیوه برای کارهای روزانه و کفش دوبندی که در مهمانی و مسافرت‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

تمرکز کفاشان در دو بازار بالا و پایین و اختصاص یافتن راسته های گوناگون به این فن حکایت از رونق آن را در ادوار گذشته دارد. همچنین وجود محله بزرگ دباغها در شهر، این فکر را قوت بخشیده است.

چارق در گذشته نوعی کفش و پاپاوش بوده که از چرم ساخته می‌شده و در روستاها بیشتر چوپانان از آن استفاده می‌کرده‌اند و اغلب بدون پاشنه بود، با تسمه‌هائی که...

چاروق عبارت از پاپوش و پای افزار است که از قدیم الایام مورد استفاده بوده و به اشکال مختلف و تهیه و ساخته می‌شده و قسمت اعظم ساختمان آن درقدیم از چرم بوده است. در فرهنگ معین تحت عنوان چاروق چنین نوشته شده است« چارق { ترکی = چارغ = چاروق} کفش چرمی‌ که بندها بساق پا پیچیده می‌شود. پا تا به، پالیک.» در زیر این شرح چاپ شده است.

در اصطلاح محلی به لهجه ترکی چاروق را ( چارخ) تلفظ می‌کنند. چاروقی که مورد نظر ماست و هم اکنون در زنجان بصورت یک صنعت دستی ظریف ساخته و عرضه می‌شود با چاروقی که در ادبیات ما از آن نام برده‌اند (چارقت دوزم کنم شانه سرت «مولوی») یا در قدیم مورد استفاده بود، بکلی مغایر و کاربرد آن نیز متفاوت است. چارق در گذشته نوعی کفش و پاپاوش بوده که از چرم ساخته می‌شده و در روستاها بیشتر چوپانان از آن استفاده می‌کرده‌اند و اغلب بدون پاشنه بود، با تسمه‌هائی که به ساق پا می‌پیچیده‌اند.

درسالهای اخیر نیز در زنجان نوعی از چاروق ساخته می‌شد که رویه آن از چرم قرمز رنگی بود که دباغ‌های زنجان با دست عمل می‌اوردند و کارخانه‌ای نبود. این نوع چاروق بدوت تسمه و بند بوده است با نوک عقابی برگشته و در آن هنگام که بازار کفاشان زنجان رونقی داشت و کفش ماشینی در کار کفش دوزی و کفاشی وقفه ایجاد نکرد. یعنی تا 20 سال پیش، ازاین نوع چاروق ساخته می‌شد ولی امروز بطور کلی مترک شده و دیگر کسی از آن نو چاروق درست نمی‌کند.

چاروق ظریف که مورد نظر و موضوع بحث ماست فرم و شکل خاصی دارد با مواد اولیه ویژه‌ای که صرفا برای راه رفتن روی قالی و اطاقهای مفروش ساخته می‌شود که سابقاً پشت بسته و بدون پاشنه بود ولی چند سالی است که بصورت نعلین و پاشنه‌دار ساخته می‌شود و فقط کف آن از چرم و رویه آن به رنگهای مختلف از نخهای ابریشمی ‌و سیم گلابتون بافته و تزئین می‌شود.

بر اساس کشفیات باستانشناسی(چکمه چرمی متعلق به مرد نمکی شماره 1) می توان ریشه صنایع چرمی در استان زنجان را حداقل در 2000 سال قبل جست. قدمت هنر چاروق دوزی احتمالاً به دوره (ساسانی) و اوج تزئینات آن به دوره (صفوی) می رسد که زیبایی و تنوع طرح و نقوش آن، چشم هر هنرشناسی را شیفته نقوش انتزاعی و اصیل خود می نماید. خواستگاه این هنر دراستان زنجان شهر سلطانیه بوده و از آن منطقه به زنجان منتقل شده است.

از انواع چاروقهای تولید شده استان در طی دوره های مختلف تاریخی می توان به انواع کنفی ،تمام پوست، کشاورزی ،تمام چرم، توری،پرده بند و...، اشاره نمود، که هر کدام با روشی خاص و با استفاده ازچرم، پوست فرآوری شده و مواد مختلفی چون پنبه، کنف، ابریشم و...،تهیه می شده است.

چاروق این روزها بیشتر به عنوان یک هنر دستی و سوغاتی مطرح است تا یک صنعت؛ به گونه ای که استفاده چندانی در زندگی روزمره از آن صورت نمی گیرد و بیشتر جنبه زئینی و استغفاده از آندر زیباترز کردن دکوارسیون منازل است.

شهر زنجان یکی از مراکز چاروق دوزی ایران است و چاروق های تولیدی آن از تنوع خاصی برخوردارند.

امروزه چاروق، کاربرد مصرفی خود را تا حدودی از دست داده و حالتی تزیینی به خود گرفته است، به گونه‌ای که زنان و دختران شهری از آن به عنوان کفش روفرشی استفاده می‌کنند.

مردعلی حیدری و بزرگ ترین چارق جهان

چاروق هنوز هم میان اهالی زنجان طرفدار دارد و چاروق دوزی برای برخی از مردم یک شغل محسوب می‌شود. "مردعلی حیدری" متولد 1335 یکی از قدیمی ترین چاروق دوزان زنجان است که مدت 40 سال است برای مردم زنجان پاپوش می‌دوزد. چاروقی که هم اکنون در زنجان عرضه می‌شود، به صورت یک صنعت دستی ظریف و تزیینی کاربرد دارد و به کلی با چاروق‌های قدیمی متفاوت است.

چاروق های توری و پرده بند منحصرا در شهر زنجان تولید می شود و چاروقهای چرمی بنا به تقاضای مشتری قابلیت تبدیل به انواع روفرشی با تزیینات فوق العاده ظریف را نیز داراست.

منبع: مهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۲۷۵۳۷۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جنجال مدال اهدایی یک دختر به علی دایی

انتشار تصاویری از یک ورزشکار کنار علی دایی با این تیتر که «فلان ملی‌پوش مدالش را به علی دایی اهدا کرد» حاشیه‌ساز شده است. برخی ورزشکاران قدیمی مدعی شدند این خانم نه عضو تیم ملی بوده و هست و نه مدالی بین‌المللی دارد که بخواهد به دایی اهدا کند! در همین اثنا مریم رنجبرساری، عضو سابق تیم ملی تیر و کمان در یک استوری که در اینستاگرامش منتشر کرد به همین شخص تاخت.

به همین بهانه با او تماس گرفتیم تا علت را جویا شویم. رنجبرساری گفت: ایشان چند سال پیش گفته قهرمان کاراته است، اما فدراسیون کاراته تکذیب کرد. معلوم نیست او از چه طریقی اسپانسر پیدا می‌کند، اما در بیوی اینستاگرامش نوشته قهرمان تیر و کمان است! بچه‌های کاراته هم برای من فرستادند و پرسیدند این را می‌شناسی؟ گفتم نه. اصلا بچه‌های کاراته هم او را قبول ندارند.

رنجبرساری ادامه داد: خود من به دلیل اینکه پول اعزام و تجهیزات برای رفتن به مسابقات را نداشتم از تیم ملی کنار رفتم. مثل من زیاد بودند، اما اگر او به تیم ملی رفته احتمالا پول هزینه‌های خودش را داده و به تیم ملی رسیده! ملی‌پوش سابق افزود: او اصلا مدالی نداشته که به علی دایی تقدیم کند. برای من عجیب است او علی دایی را چطور پیدا کرده و به دیدار یکی از بزرگان ورزش ما رفته است. ورزشکاری به بزرگی علی دایی از قبل رزومه طرف مقابل را می‌بیند و بعد به دیدار ورزشکاری می‌رود. اما این ورزشکار اصلا مدالی نداشته است! شاید مدال استانی بوده است، اما نه بچه‌های کاراته و نه تیر و کمان می‌گویند او مدالی نیاورده است. من فقط به این فکر می‌کنم و از این ناراحتم چرا برای من که قهرمانی آسیا را داشتم اسپانسری نبود، اما برای ورزشکاران این شکلی دو تا سه تا اسپانسر پیدا می‌شود!

وی در ادامه با اشاره به هزینه‌های سنگین در تیر و کمان که خیلی‌ها از پس آن برنمی‌آیند و به ناچار خداحافظی می‌کنند، افزود: سال ۸۹ یا ۹۰ بود که تیم‌های پرسپولیس و استقلال در تیر و کمان تیمداری می‌کردند و من به عضویت استقلال درآمدم. رقابت بین این دو تیم در همه رشته‌ها جذاب است و در آن سال هم رقابت نزدیکی داشتیم و در نهایت ما قهرمان شدیم و آقای فتح‌الله‌زاده مدیرعامل وقت استقلال قرار بود نفری ۵ سکه به ما پاداش بدهند، اما ما که چیزی ندیدیم!